Postmodernizm, modern mimaride oluşan tatminsizlikler nedeniyle 20.yy'ın ikinci çeyreğinden sonra ortaya çıkan postmodern mimari akım ile başlamış ve daha sonra bu akım sanat ve edebiyat dünyasını etkilemiştir. Böylelikle birbirini karşılıklı olarak etkilemeye başlayan sanat, mimari ve edebiyat akımları postmodern felsefeyi doğurmuştur.
Modern mimarinin belirleyici özelliği (bkz. sağdaki resim Le Corbusier's Villa Savoye )süslemelerden yoksun, birbirine benzeyen ve son derece basitleştirilmiş bina inşaatları olmasıdır.Tarihi yapılardan ziyade, gereksiz detaylardan arınma, eldeki malzemeyi verimli biçimde kullanma ve fonksiyonelliğe önem vermek ön plandadır. Özellikle II. Dünya Savaşı ile modern mimari baskın hale gelmiş ve birbiri ardına ticari yapılar üretilmeye başlamıştır.
Postmodern mimaride ise süslemeler yeniden ortaya çıkmaya başlamış, kentin dokusu ve tarihsellik binalara işlenmiş ve yapılarda dikey olyan açılar kullanılmaya başlanmıştır. Modernizmdeki fonksiyonellik ve önceden biçimlenmiş şekiller yerine esetik, stillerin çarpışması ve her yapının kendine özgülüğü ön plana alınmıştır.
Bibbiri ardı sıra kurulan apartman blokları modern mimarinin ruhunu ve anlayışını yeterince ortaya koymaktadır esasında. Dolayısıyla felsefi açıdan modernizme bir tepkinin gelmesi son derece olağan karşılanmalı. Ancak gösterilen tepki yeterince şiddetli midir ve gerçekten neye hizmet etmektedir ? Modernizmin yeni bir soluk almasına mı, yoksa modernist anlayışın ciddi biçimde sorgulanması ve dönüştürülmesine mi? Daha tam olarak ne olduğu ve neyin karşısında durduğu dahi belli olmayan bu anlayışın sataştığı alanların çokluğu kanımca ayakta durmaya çalışma amacının bir sonucudur.
Biz yine anlamak için büyük çaba sarfettiğimiz, sarfettiğimiz enerjinin karşılığını almakta yeterince zorlandığımız postmodern felsefeyi genel hatları ile basitleştirelim :
- Bireyselleşme ön plandadır. Yani bütünleşmeye değil parçalanmaya saygı duyar.
- Söylem çoğulluğunu benimser. Çeşitlilikleri vurgular.
- Mutlak değerleri savunmaz. Muğlaklık ön plandadır.
- İnsanı bölen anlayışlarla hesaplaşır.Tek doğru egemenliğine karşı çıkar.
- Saldırganlık vardır.
| Modernizm/Modernlik | Postmodernizm/Postmodernlik |
|---|---|
| Hiyerarşi, düzen, merkezileştirilmiş kontrol | Anarşi, düzenin yıkılması, merkezi kontrolun kalkması |
| Büyük politik yatırımlar (millet-devlet, parti) | Mikropolitik yatırımlar, kurumsal güç çatışmaları, kimlikçi politikalar |
| Milli kimliğin ve kültürün söylemi; kültürel ve etnik orijinler miti | Lokal söylemler, büyük söylemlerin ironik yıkımı: orijine ait mitoslarının aksi |
| Bilim ve teknoloji vasıtasıyla büyük ilerleme söylemi | İlerlemeye şüpheyle bakmak, teknoloji karşıtlığı reaksiyonlar, yeni çağ dinleri |
| Temsilcilerin ve medyanın önündeki “gerçeğe” inanç, “orijinalin” içtenliği | Aşırı realite, imaj doygunluğu, taklidîn gerçek olandan daha güçlü olması, gerçekte var olmayan şeylerin sunulması ve bunların var olanlardan daha güçlü olması |
| Bilgide uzmanlaşma, her şeyi kapsama: ansiklopediler | Kılavuzluk, bilgi yönetimi, sadece ihtiyaç halinde bilgi, Web, İnternet |
| Kitle kültürü, kitle tüketimi | Kültürün kitlesel olmaması (demassified culture), küçük pazarlar, az üretim |
| Medya yayını | Birbirini etkileyen, müşteriye hizmet eden medyanın dağıtımı, çok miktarda küçük medya’ların ortaya çıkması (Network ve Web) |
| Merkezileşmiş bilgi | Dağıtılmış, yayılmış bilgi |
| Yüksek ve aşağı kültür ayrımı; yüksek veya resmi kültürün normatif ve otoriter olmasında konsensüs | Aşağı popüler kültür tarafından yüksek kültür hakimiyetinin bölünmesi; popüler ve yüksek kültürün karışımı; pop kültürünün yeni değerler kazanması |
| Tam çalışmaların ve amacın sanat olması | Proses, performans, üretim olarak sanat |
| Sanat: sanatçı tarafından meydana getirilen orijinal bir objedi | Sanat: dinleyiciler ve alt kültürler tarafından meydana getirilen kültürün yeniden işlenmesi |
| Genel sınırlar ve bütünlük hissi (sanat, müzik ve edebiyatta) | Melezlik, kültürlerin yeniden birbirlerine bağlanması |
| New York mimarisi ve dizaynı | Los Angeles ve Las Vegas mimarisi ve dizaynı |
| Derinlere uzanan kökler/derinlik | Kök gövdeler/yüzeysellik |
| Niyet ve gayede ciddiyet | Oyun, ironi, resmi ciddiyete tepki |
| Birleşmişlik duygusu, benliğin merkez olması; “ferdiyetçilik”, birleşmiş kimlik | Bölünmüşlük duygusu ve benliğin merkez olmaması, çoklu ve çatışmacı kimlikler |
| Organik ve inorganik arasındaki açık farklılık, insan ve makine. | Organik ve inorganik Siborg karışımı; insan-makine-elektronik |
| Cinsel farklılığa göre şekillenmiş güç düzeni, tek cinsiyetler, pornografinin dışlanması | Çift cinsiyetlilik, pornografi |
| Determinizm | Indeterminizm |
| Dünyanın anlatıcısı olarak kitap, yazılı bilgi sistemi olarak kütüphane | Yazılı medyanın fiziki sınırlarının aşılması olarak yüksek-medya, |
| Makine | Bilgi |
| İlkel | İleri |
| Nesne (object) | Özne (subject) |
| Gerçeklik; Gerçek (realite) | İsmen olmasa da fiilen var olma (virtual); Hayal (imaj) |
| Maddi olan | Manevi olan |
| Çekicilik | İticilik |
| Kural | Anarşi |
| Mekan | Mekansızlık; Zaman |
| Ev | Anakent (metropol) |
*************
"Modern" sıfatını taşıyan insanlık utancını gizlemek için daha cesur adımlar atmak zorundadır.
*************
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder